Bệnh quai bị

Quai bị là bệnh nhiễm trùng do virus paramyxovirus gây ra, dễ lây lan qua nước bọt và chất nhầy, chất lỏng trong mũi hay cổ họng. Trẻ em chưa được chủng ngừa quai bị có nhiều khả năng mắc bệnh này.

Nguyên nhân

Virus paramyxovirus lây lan theo cơ chế tương tự như bệnh cúm và cảm lạnh thông thường. Người lành dễ bị lây bệnh nếu tiếp xúc với nước bọt hoặc chất nhầy của người đã nhiễm.

Thời kỳ ủ bệnh

Virus ủ bệnh trong khoảng 12-25 ngày, người bệnh thường không cảm thấy triệu chứng. Sau khi có triệu chứng, virus quai bị thường tồn tại trong cơ thể khoảng hai tuần. Trẻ mắc bệnh này có thể quay lại trường học sau khi cảm thấy khỏe hơn và hết triệu chứng hoàn toàn.

Triệu chứng

• Đau, sưng ở mặt và hàm.
• Mệt mỏi không lý do.
• Sốt.
• Đau đầu.
• Mất cảm giác ngon miệng.
• Đau cơ hoặc đau khớp.
• Đuối sức.
• Khô miệng.
• Đau bụng nhẹ.
• Khó nhai.
• Lưỡi sưng.
• Đau tinh hoàn (ở nam giới).
• Đau tai.

Điều trị

Bệnh quai bị do virus gây ra nên thuốc kháng sinh không có tác dụng. Người nghi ngờ mắc quai bị hoặc đã tiếp xúc gần người bệnh nên đi khám để xét nghiệm cụ thể. Hiện, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu vẫn là điều trị các triệu chứng kết hợp chăm sóc người bệnh và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

• Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc giúp hệ thống miễn dịch chống lại nhiễm trùng.
• Dùng thuốc giảm đau không kê đơn theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Làm dịu các tuyến bị sưng bằng cách chườm khăn lạnh hoặc túi nước đá.
• Uống nhiều nước để tránh mất nước do sốt.
• Tránh thực phẩm và đồ uống có tính axit như nước cam, bưởi vì chúng có thể gây đau khi nuốt.
• Ăn các món mềm như súp, cháo hoặc khoai tây nghiền. Tránh các món cứng hoặc dính làm tăng cảm giác đau ở hàm.
• Giữ khoảng cách với người khác trong ít nhất 5 ngày trước khi các triệu chứng giảm.

Hầu hết người bệnh quai bị đều không mắc bệnh lần hai. Nhiễm virus một lần có tác dụng bảo vệ lâu dài.

Biến chứng

Các biến chứng do quai bị rất ít gặp nhưng có thể nghiêm trọng nếu không được điều trị. Quai bị chủ yếu ảnh hưởng đến tuyến mang tai. Tuy nhiên, nó cũng có thể gây viêm ở các vùng khác của cơ thể, bao gồm não và cơ quan sinh sản.

Viêm khớp: Virus quai bị có thể khiến các khớp bị sưng và đau nhức.

Viêm tinh hoàn: Tình trạng này phổ biến hơn ở trẻ sau tuổi dậy thì, có thể khiến một hoặc cả hai bên tinh hoàn sưng lên, co lại. Chườm túi lạnh lên vùng này vài lần mỗi ngày có thể giảm đau. Trong một số ít trường hợp, viêm tinh hoàn có thể gây vô sinh.

Viêm tụy: Tuyến tụy có vai trò tiêu hóa thức ăn và kiểm soát lượng đường trong máu. Quai bị có thể làm viêm cơ quan này, dẫn đến đau bụng, nôn mửa và sốt.

Biến chứng não: Quai bị có thể dẫn đến viêm màng não hoặc viêm não, hai tình trạng có thể gây tử vong nếu không được điều trị. Viêm màng não là tình trạng sưng màng xung quanh tủy sống và não. Viêm não là tình trạng viêm tại não.

Mất thính giác: Một số người mắc quai bị mất thính giác, có thể là tạm thời hoặc vĩnh viễn.

Viêm buồng trứng: Phụ nữ bị nhiễm quai bị có thể bị sưng buồng trứng. Tình trạng viêm có thể gây đau nhưng ít gây hại.

Phụ nữ mang thai: Ở ba tháng đầu thai kỳ, thai phụ mắc bệnh quai bị có thể dẫn đến sảy thai hoặc thai nhi dị dạng. Ở ba tháng cuối thai kỳ, bệnh làm tăng nguy cơ sinh non, thai nhi sinh ra nhẹ cân hoặc chết lưu.

Phòng ngừa

Cách để bảo vệ bản thân khỏi quai bị là tiêm vaccine phòng ngừa, tránh tiếp xúc với người bệnh.

Bảo Bảo (Theo WebMD, Healthline)